Sytuacja pustułki w dolinie Mławki
W sezonach 2019-2020 we wschodniej części doliny Mławki, na powierzchni ok. 10 tys. ha, odnotowano blisko 40 procentowy wzrost liczby lęgowych pustułek. Lokalnie, w otwartych terenach łąkowych ze szpalerami i wolnostojącymi topolami, osiągały wyjątkowe zagęszczenia, tworząc nierzadko luźne skupiska par lęgowych. W zdecydowanej większości pustułki zasiedlały gniazda wron, zarówno dawne, opuszczone, jak i świeżo zbudowane. Ponadto wyprowadzały lęgi w gniazdach kruka, myszołowa, sroki, większych gniazdach grzywacza i sporadycznie w dziuplach i półdziuplach. W dolinie Mławki nie rozwieszano budek lęgowych.
W niektórych rejonach doliny pustułki sukcesywnie zasiedliły w trakcie sezonu niemal wszystkie dostępne gniazda. Na przykład w okolicach wsi Proszkowo, na powierzchni ok. 4 km2 łąk z zadrzewieniami i płatami łozowisk, gdzie w latach wcześniejszych gniazdowało od 3 do 5 par, w roku 2020 odnotowano aż 11 par lęgowych. Niektóre pary zmuszone były zajmować dość niekorzystne stanowiska – nisko położone gniazda srok w zakrzaczeniach (najniższe na wysokości 1,4 m na ziemią). Na opisanej powierzchni pod Proszkowem, do lęgu w krzewach przystąpiły 4 pary. Trzy z nich zasiedliły gniazda w kępach łozy, a jedna para zajęła świeżo budowane, niedokończone gniazdo sroki w krzewie lilaka, na wysokości 1,8 metra, usytuowane w skrajnie niekorzystnym miejscu, w niewielkim zadrzewieniu tuż obok uczęszczanej drogi gruntowej. Niestety, w gnieździe nastąpiła strata już w fazie znoszenia jaj. Kontrola powierzchni w ostatniej dekadzie czerwca wykazała stratę jeszcze w trzech gniazdach. Dwa z nich umieszczone były nisko w łozowiskach, natomiast w jednym przypadku istnieje podejrzenie, że ptaki mogły w ogóle nie przystąpić do lęgu, mimo zajęcia w maju gniazda grzywacza na wolnostojącej, dość niskiej lipie. Corocznie obserwowane są pary później pojawiające się na lęgowiskach, które zajmują słabe rewiry, porzucając je po jakimś czasie.
Sezon lęgowy u pustułek bywa dość znacznie rozciągnięty w czasie. W maju i czerwcu , wraz z rozwojem listowia, gniazda na drzewach są trudne do wykrycia. Warto wtedy wykonać częstsze kontrole i poświęcić więcej czasu na obserwacje. Ważne jest to szczególnie w sytuacji, gdy mamy do czynienia ze skupiskiem par. W okolicach wsi Głużek, na długości 1,2 km łąk, w końcu kwietnia wykryto jedno gniazdo zajęte przez pustułki. W końcu maja obserwowano już 3 pary z gniazdami, a podczas kontroli na przełomie czerwca i lipca, okazało się, że na tym odcinku gniazduje 6 par, z czego trzy gniazda jeszcze były wysiadywane.
Odnotowany wzrost liczebności pustułek w ostatnich dwóch sezonach, jest zapewne efektem wysokiej zasobności pokarmowej w środowisku Doliny Mławki. Po ciepłych i suchych zimach, najpewniej nastąpił istotny wzrost populacji gryzoni. Jednakże, przy wyborze terytorium, niebagatelną rolę odgrywa również dostępność miejsc lęgowych. Należy sądzić, że przy większej ilości bezpiecznych miejsc, odpowiednich do założenia gniazda, dolina Mławki mogłaby „pomieścić” jeszcze niejedną parę pustułek. Każdego roku wiosną obserwowane są pojedyncze ptaki lub pary, które z powodu deficytu miejsc gniazdowych nie mogą przystąpić do lęgów.
Piotr Szczypiński
